Ο ΠΛΗΘΥΣΜΟΣ της πόλης μας, βάσει στατιστικών στοιχείων, αυξάνεται διαρκώς τα τελευταία χρόνια. Ο αυξανόμενος πληθυσμός δημιουργεί την αναγκαιότητα ενός οργανωμένου αστικού ιστού πάνω στον οποίο θα επεκταθεί η Καλαμάτα τα επόμενα χρόνια.
Το πρώτο σχέδιο πόλεως εκπονήθηκε το μακρινό 1867 και ήταν η πρώτη προσπάθεια πολεοδομικής συγκρότησης της Καλαμάτας. Το 1905 έχουμε το δεύτερο ρυμοτομικό σχέδιο της Καλαμάτας που είχε στόχο την πολεοδομική ένωση της παραλίας με την πόλη. Το 1986 εκπονείται το Γενικό Πολεοδομικό Σχέδιο της πρωτεύουσας της Μεσσηνίας , στο οποία μάλιστα βασίστηκε και η ανοικοδόμηση της πόλης μετά τον καταστροφικό σεισμό του 1986. Το 2011 νομοθετείται το νέο Γενικό Πολεοδομικό Σχέδιο(ΓΠΣ) με στόχο να συμπληρώσει το προηγούμενο. Βάσει του τελευταίου, το σύνολο του Δήμου Καλαμάτας καλύπτεται από χρήσεις γης και δημιουργούνται επεκτάσεις του σχεδίου πόλεως σε Βέργα και Ασπρόχωμα.
Ωστόσο, όπως έχει επισημάνει στο παρελθόν ο επικεφαλής του συνδυασμού “Καλαμάτα Μπροστά”, Πολιτικός Μηχανικός, Βασίλης Κοσμόπουλος, συνέβη το εξής παράδοξο. Οι όροι δόμησης και οι χρήσεις γης σε ορισμένες περιοχές, προκάλεσαν τις αντιδράσεις των κατοίκων με συνέπεια ο Δήμος Καλαμάτας να απευθυνθεί στο Συμβούλιο της Επικρατείας για την ακύρωση του Γ.Π.Σ., ενώ είχε τη δυνατότητα να προβεί σε αναθεώρηση μετά το πέρας της πενταετίας από την έγκριση του. Το Σ.τ.Ε. όπως ήταν αναμενόμενο απέρριψε το αίτημα του Δήμου για την ακύρωση της ίδιας του της πρότασης, τεκμηριωμένα, με αποτέλεσμα οι όποιες τροποποιήσεις πλέον να γίνονται πολύ δύσκολα.
Οι επεκτάσεις του σχεδίου πόλεως είναι σημαντικές και αναγκαίες, ωστόσο για να έχει ουσία κάθε προσπάθεια πολεοδόμησης, απαραίτητη προϋπόθεση είναι η εφαρμογή των σχεδίων στην πράξη. Αυτή τη στιγμή, παρόλο που το σχέδιο πόλης έχει ένα μεγάλο επιφανειακό εύρος εντούτοις απαιτείται μεγάλος αριθμός πράξεων εφαρμογής προκειμένου το Γ.Π.Σ. να πάρει σάρκα και οστά. Συνεπώς είναι ευθύνη της επόμενης δημοτικής αρχής να στοχεύσει προς αυτή την κατεύθυνση.
Ένα πολεοδομικό ζήτημα που ανακύπτει σχετικά με τα παραπάνω αποτελούν τα “τυφλά οικόπεδα” δηλαδή οι περιοχές όπου δεν έχει πραγματοποιηθεί εφαρμογή του σχεδίου πόλεως με αποτέλεσμα η οικοδομική δραστηριότητα να έχει παγώσει. Τα εν λόγω ακίνητα με το πέρας του χρόνου ενδεχομένως αποκτούν όλο και περισσότερους συνιδιοκτήτες και τελικά η εκμετάλλευση τους δυσχεραίνεται.
Είναι γεγονός ότι η νομοθεσία γύρω από το ζήτημα είναι δύσκαμπτη ωστόσο η επόμενη Δημοτική αρχή θα μπορούσε να μελετήσει ορισμένες περιπτώσεις, εντός του αρχικού σχεδίου πόλεως, όπου πραγματοποιείται πράξη αναλογισμού και οι εισφορές σε γη καλύπτονται από τους ιδιοκτήτες χωρίς να απαιτείται εισφορά από το Δήμο.
Τέλος μείζον ζήτημα αποτελεί η αναγκαιότητα στατικής αποτίμησης δημοσίων κτηρίων τα οποία στεγάζουν σχολεία, υπηρεσίας κ.α.
Ειδικά όσα κτήρια προϋφίστανται του 1986 θα πρέπει απαραίτητα να υποβληθούν σε μελέτη στατικής επάρκειας. Δυστυχώς στο παραπάνω θέμα δεν έχει δοθεί η απαραίτητη προσοχή καθώς επικρατεί η αντίληψη ότι είναι μακρινό και σπάνιο ένα τέτοιο τεκτονικό φαινόμενο που θα μπορούσε να προκαλέσει κατάρρευση κτηρίων. Η πραγματικότητα, δυστυχώς, είναι διαφορετική καθώς, ναι μεν ένας μεγάλος σεισμός έχει μεγάλη περίοδο επαναφοράς, όμως εφόσον συμβεί οι συνέπειες θα είναι τραγικές. Ενδεικτικά θα αναφέρω ότι τις δεκαετίες 70’ και 80’ η σεισμική επιτάχυνση που χρησιμοποιούσαν οι πολιτικοί μηχανικοί στην περιοχή μας ήταν περίπου 0,08g ενώ σήμερα είναι 0,24g, όπου g η επιτάχυνση της βαρύτητας.
Εν κατακλείδι, θεωρώ πως τα παραπάνω θέματα θα πρέπει να αποτελέσουν προτεραιότητες της νέας δημοτικής αρχής προκειμένου ο Δήμος Καλαμάτας να αποκτήσει το χαρακτήρα ενός σύγχρονου ευρωπαϊκού Δήμου.
Βασίλης Κανάκης
Πολιτικός Μηχανικός Πανεπιστημίου Πατρών
Πτυχιούχος Φυσικού Τμήματος Πανεπιστημίου Αθηνών
Υποψήφιος Δημοτικός Σύμβουλος “Καλαμάτα Μπροστά” -Βασίλης Κοσμόπουλος